اختلال شخصیت پارانوئید
پارانوئید(paranoid)به معنی مشکوک بودن محتاط بودن و گوش به زنگ بودن نسبت به دیگران بر اساس این عقیده است که آنها قصد آسیب رساندن دارند. تفکر پارانوئید در اختلالهای روانی گوناگون وجود دارد . در اینجا به اختلال شخصیتی می پردازیم که با پارانویا مشخص می شود.
افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید شدیدا به دیگران مشکوک اند و همیشه در برابر خطر یا آسیب احتمالی حالت دفاعی دارند. نگرش آنها نسبت به دنیا بسیار کوته بینانه است زیرا همواره به دنبال آن هستند که انتظاراتشان مبنی بر اینکه دیگران از آنها سوء استفاده خواهند کرد تایید شوند و این باعث می شود که آنها حتی به دوستان و همکارانشان اعتماد نکنند . آنها حتی در صورت عدم وجود شواهد قانع کننده ممکن است همسر خود را به خیانت متهم کنند. برای مثال امکان دارد آنها باور داشته باشند که هزینه ی نامشخصی در صورتحساب تلفن دلیل بر رابطه ی نامشروع است.
آنها قادر نیستند مسئولیت اشتباهات خود را بپذیرند و در عوض سرزنش را به دیگران فرافکنی می کنند. اگر دیگران از آنها انتقاد کنند متخاصم می شوند .آنها هم چنین آمادگی دارند اظهارات بی غرضانه و رویدادهای جزئی را به عنوان چیزی که معنی پنهان یا تهدید کننده دارد سوء تعبیر کنند. ممکن است آنها به خاطر توهین واقعی یا خیالی کسی سالها کینه ی او را به دل بگیرند .
گرچه امکان دارد افراد مبتلا به این اختلال در برخی مشاغل که به گوش زنگی زیاد نیاز دارند نسبتا موفق باشند اما زندگی عاطفی آنها منزوی و مقید است. همان گونه که می توانید تصور کنید افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید روابط مشکل آفرینی دارند چون این افراد به طور غیر منطقی می ترسند دیگران به آنها آسیب برسانند. باعث می شوند دیگران از آنها فاصله بگیرند و به خصوص نسبت به افرادی که در مقام قدرت هستند حساس اند. آنچه از این شواهد بالینی حمایت میکند این است که افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوید با سبک دلبستگی بیمناک مشخص می شوند.
مقدار خاصی تفکر و رفتار پارانوئید میتواند در برخی موقعیت ها مانند شرایط سیاسی خطرناکی که افراد باید مراقب زنده ماندن خود باشند مناسب باشد. اما افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید به صورتی فکر و رفتار می کنند که به محیط شان ربطی ندارد.
آنچه برای خویشاوندان و آشنایان این افراد خیلی ناکام کننده است این واقعیت است که آنها درخواست کمک حرفه ای را رد می کنند . زیرا قبول ندارند دچار مشکل هستند . در موارد نادری که درصدد درمان بر می آیند خشکی و حالت دفاعی آنها اجازه نمی دهد تا در جهت هرگونه تغییر بادوام تلاش کنند.
دیدگاه نظریه پردازان روان پویشی و شناختی - رفتاری
نظریه پردازان روان پویشی اختلال شخصیت پارانوئید را به صورت نوعی نگریستن به دنیا توجیه میکنند که به موجب آن فرد قویا به مکانیزم دفاعی فرافکنی متکی است.بدین معنی که دیگران به گونه ای تصور می شوند که انگیزه های منفی یا زیان آور دارند.
در مقابل نظریه پردازان شناختی-رفتاری فرد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید را به صورت کسی در نظر می گیرند که فرضهای اشتباهی در مورد دنیا دارد و مشکلات و اشتباهات شخصی را به دیگران نسبت می دهد.
سه فرض اشتباه که افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید به آنها معتقدند:
1-آدمها بدخواه و فریبکارند
2-همه ی آنها اگر فرصت پیدا کنند به تو حمله می کنند
3-اگر گوش به زنگ باشی میتوانی در امان بمانی
مشکلی که این فرضها ایجاد میکنند این است که الزاما آنها را وادار می سازند نتیجه بگیرند که برداشتهایشان درست هستند. سومین فرض اشتباه به احساس کارایی پایین مربوط می شود که افراد پارانوئید را وادار می کند باور کنند که نمیتوانند مقاصد زیان آور دیگران را تشخیص دهند.پس بهتر است دائما مراقب باشند.